کپسول و خاموش کننده های آتش نشانی از مهم ترین تجهیزات آتش نشانی هستند که وجود آن ها در حتی منازل هم امری ضروری است. یکی از مهم ترین نکات هنگام آتش سوزی علاوه بر حفظ خونسردی و شناسایی منبع آتش سوزی ، استفاده از کپسول آتش نشانی مناسب برای خاموش کردن آتش است . بنابراین آشنایی با انواع کپسول آتش نشانی و اسپری های خاموش کننده آتش بسیار حائز اهمیت است .
چرا که در صورت استفاده ازکپسول و خاموش کننده های آتش نشانی نامناسب ، نه تنها آتش موجود در محیط خاموش نمی شود بلکه شاید شاهد شعله ور شدن بیشتر آتش و بروز خطرات جبران ناپذیری باشیم. با ما همراه باشید تا انواع کپسول آتش نشانی و اسپری های خاموش کننده آتش را به شما معرفی کنیم.
دسته بندی کپسول و خاموش کننده های آتش نشانی
کپسول و خاموش کننده های آتش نشانی، مخزن استوانه ای شکل هستند که هنگام آتش‌سوزی در دسترس بوده و به‌سرعت به کمک می‌آیند و تا حدودی می‌توانند از گسترش آتش جلوگیری کنند.از پرکاربردترین تجهیزات ایمنی آتش نشان ها نیز هستند. این کپسول‌ها، به 5 نوع مختلف تقسیم می شوند:
- خاموش کننده های محتوی اب
- خاموش کننده های محتوی کف
- خاموش کننده های محتوی پودر
- خاموش کننده های محتوی گاز
- خاموش کننده های محتوی مایعات تبخیر شونده (هالوژنه)
شاید برایتان جالب باشد: روش های خاموش کردن آتش
اسپری های خاموش کننده آبی
ترکیبات این کپسول، آب و گاز است و در واقع مواد تشکیل‌دهنده اصلی آن آب بوده و از گاز برای ایجاد فشار در کپسول استفاده می شود. این گاز در داخل یک مخزن جداگانه‌ای قرار داده شده است. این نوع خاموش‌کننده غیرقابل‌کنترل بوده و با یک بار استفاده مخزن کاملاً خالی میشود و امکان استفاده مجدد از آن وجود ندارد. تخلیه کامل آن حدود چند ثانیه طول می‌کشد و برای آتش‌سوزی‌های غیر برقی، غیرروغنی و آتش‌سوزی‌های فرش، الیاف، پارچه، کاغذ و چوب قابل استفاده می باشد.
جهت اطفاء حریق های ناشی از مواد قابل احتراق معمولی مانند (چوب، کاغذ، پلاستیک، لاستیک) که جز گروه مواد خشک می باشد ، استفاده می گردد .
لازم است برای اطفاء از حرارت مواد خشک کاسته شود ، یا به عبارتی خنک شوند که این امر معمولاً با تاثیر آب یا محلولهای آبی انجام می شود . اغلب حریق های مربوط به منازل از این گروه هستند و بهترین ، کاربردی ترین و اقتصادی ترین ماده خاموش کننده نیز در این گونه موارد آب است .
خاموش کننده های آبی دو نوع هستند:
الف) خاموش کننده های محتوی آب و گاز
ب ) خاموش کننده آب و هوا
خاموش کننده های کف
گرچه خاموش کننده کف ، در اصل برای استفاده در حریق های مایعات قابل اشتعال می باشد ، زمانی که در مایعات آتش‌سوزی رخ میدهد، فوم مانند پوششی بر سطح مایعات می‌نشیند و از رسیدن اکسیژن به آتش جلوگیری می‌کند. ولی می توان از آن در حریق های مواد خشک نیز استفاده نمود. کپسول و خاموش کننده های کف ، عموماً « غیرقابل کنترل می باشند . »
کف هاي مورد استفاده در اطفاء حريق كه انواع پروتئيني آن از تخمير آلايش هاي دامي غير خوراكي و انواع شيميايي آن از تركيب برخي مواد شيميايي خاص تهيه مي شود ، در هنگام پاشيده شدن توسط سر لوله كف ساز با هوا و آب مخلوط شده و حباب ايجاد مي نمايد . فراواني گسترش كف در هنگام استفاده ، مي تواند روي حريق را پوشانده و مانع رسيدن اكسيژن و صعود گازهای ناشي از حريق گردد.
خاموش کننده های پودری
در این نوع کپسول از ترکیب پودر و گاز استفاده شده است. این نوع کپسول برای همه گروه حریق مورد استفاده قرار میگیرد. بیشترین کاربرد این کپسول ها خاموش کردن حریق مایعات و فلزات بوده و در آتش‌سوزی‌های مایعات با وسعت زیاد، این کپسول بسیار کارساز و موثر میباشد.
کپسول و خاموش کننده های آتش نشانی پودری در انواع قابل شارژ و یکبار مصرف در بازار عرضه می شود و بسیاری از ساکنین منازل به دلیل ارزان بودن قیمت اولیه ، این خاموش کننده ها را ترجیح می دهند .
خاموش کننده های پودری در مورد حریق های از نوع مایعات قابل اشتعال استفاده می شود . پودر این خاموش کننده ها ، سمی شناخته نشده ، ولی چون شیمیایی می باشد ، باعث التهاب مجاری تنفس برای مدت طولانی و همچنین در محیط های بسته قدرت بینائی را کاهش می دهد. ساخت این دستگاه در دو نوع طراحی شده ؛ نوع اول که دائماً تحت فشار می باشد و نوع دوم عامل فشار در یک سیلندر کوچک قرار دارد.
میتوانید درباره دلایل آتش سوزی خودروها نیز بخوانید
کپسول آتش‌نشانی بیوورسال:
این کپسول دارای ویژگی‌هایی است که برای از بین بردن حریق مربوط به مایعات و جامدات مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع کپسول دارای ویژگی منحصربه‌فرد زیر میباشد:
- عدم خوردگی سطوح
- عدم بازگشت آتش و شعله
- دوستدار محیط‌زیست
- توانایی بالا در خاموش کردن آتش سوزی های بزرگ و حجیم
- غیرفعال کردن هر چهار عنصر اصلی انتشار حریق یعنی اکسیژن، حرارت، سوخت و زنجیره آتش
خاموش کننده های گاز کربنیک CO2
این کپسول که از متداول‌ترین نوع کپسول میباشد از گاز CO2 پرفشار پر شده‌است و در مکان‌هایی که احتمال وقوع آتش سوزی های الکترونیکی و تجهیزات برقی وجود دارد، مورد استفاده قرار می گیرد. کپسول و خاموش کننده های آتش نشانی گاز کربنیک محتوی 2/3گاز CO2 می باشد که در سیلندر قرار دارد .
چون بدنه آن باید فشار زیادی را متحمل گردد ، به همین علت از فولاد ساخته می شود و نباید این سیلندر در زیر تابش مستقیم خورشید و یا در مجاورت دستگاه های حرارتی قرار گیرد . گاز CO2 از هوا سنگین تر و غیرقابل اشتعال است . به همین خاطر در موقع اطفاء به خوبی سطح آتش را پوشانده و جانشین اکسیژن می شود و در نتیجه عمل اطفاء به نحو احسن صورت می پذیرد. به دلیل اینکه گاز مزبور در محل مصرف هیچ اثری از خود به جای نمی گذارد،این خاموش کننده ها معمولاً قابل کنترل هستند .
پرتاب گاز آن حدود 2 تا 4 متر می باشد، بنابراین بهتر است که در هنگام استفاده، نزدیک به آتش گرفته شود. حدود 16 ثانیه طول می‌کشد که به‌طور کامل تخلیه شود. در آتش‌سوزی‌های مربوط به مایعات، جامدات و گازها از این کپسول میتوان استفاده کرد در واقع در آتش‌سوزی‌های گروه B و C
و علت آن که سر لوله خاموش کننده CO2 به شکل قیفی یا شیپوری می باشد این است：
الف) از سرعت زیاد گاز به هنگام خروج جلوگیری کرده و به آن اجازه انبساط می دهد .
ب ) ماده اطفایی را به محل مورد نظر هدایت می نماید .
اگر چه دی اکسید کربن سمی نیست ؛ ولی وقتی به میزان زیاد در فضای بسته برای اطفاء حریق استفاده شود ، می تواند خطرناک باشد . بعلاوه ایجاد مه ناشی از CO2 می تواند باعث کاهش دید و خطای ناشی از این امر گردد .
خاموش کننده های هالوژنه ( مایعات تبخیرشونده)
مایعات تبخیر شونده به عنوان ماده اطفائی غیرقابل قبول شناخته شده اند و استفاده از این مواد ،به دلیل صدمه رساندن به لایه اوزن محدود و قدغن شده است. در خاموش کننده های هالوژنه به منظور ساخت مواد اطفائی ، از دو هیدرو کربن به نام های متان CH4 و اتان C2H6 به عنوان مواد پایه در نظر گرفته شده و هیدروژن این ترکیب توسط عناصر هالوژنه جایگزین می شود و مواد حاصل قابلیت اشتعال نداشته و حدودا 4 الی 5 برابر از هوا سنگین تر هستند و به سرعت روی حریق را پوشانده و مانع رسیدن اکسیژن به حریق می شود و از طرفی در واکنشهای زنجیره ای سوختن دخالت کرده و در نتیجه عمل اطفاء صورت می گیرد . این مواد تا زمانی که در داخل سیلندر یا ظروف در بسته هستند ، بصورت مایع و در محیط به صورت گاز می باشند . مواد هالوژنه جدید پس از مصرف ، هیچ اثری از خود به جا نمی گذارند
توجه: گاهی لازم است که در یک محیط ، چند نوع خاموش کننده و در اندازه های مختلف وجود داشته باشد و صرف وجود یک نوع کپسول ، آن محیط را از آتش سوزی احتمالی ایمن نمی کند .
مقایسه پودرهای BC و ABC
قدرت خاموش کنندگی
کپسول و خاموش کننده های آتش نشانی ABC با پودر مونو آمونیوم فسفات قطعا دارای قدرت خاموش کنندگی بسیار بالاتری هستند. کلاس‌های حریق بیشتری تحت پوشش آن ها قرار میگیرد. شما با تهیه یک خاموش کننده ABC با قدرت خاموش کنندگی بالا به جای خاموش کننده BC میتوانید کلاس حریق A (آتش سوزی مواد جامد مانند چوب، پارچه و…) را نیز اطفا نمایید.
توجه: گاهی لازم است که در یک محیط ، چند نوع خاموش کننده و در اندازه های مختلف وجود داشته باشد و صرف وجود یک نوع کپسول ، آن محیط را از آتش سوزی احتمالی ایمن نمی کند .
مطابق با استاندارد NFPA10 ، بند C.3.6.4 ، استفاده از پتاسیم بیکربنات به دلیل داشتن قدرت خاموش کنندگی بسیار بیشتر نسبت به سدیم بی کربنات، توصیه میشود؛ اما درجه بندی خاموش کنندگی مونو فسفات، کلاس A را نیز در برگرفته و در کل بالاتر میباشد.
قدرت نفوذ و بازگشت آتش بعد از اطفا
اغلب بعد از اطفای حریق توسط کپسول و خاموش کننده های آتش نشانی پودری، حریق دوباره شعله ور شده و بازمی‌گردد. برای غلبه بر این مشکل یک راه خوب، استفاده از خاموش کننده‌های ABC به جای BC میباشد. از بین پودرهای خاموش کننده BC نیز، بیکربنات پتاسیم کمتر از بیکربنات سدیم، مشکل بازگشت حریق دارا است.
توجه: گاهی لازم است که در یک محیط ، چند نوع خاموش کننده و در اندازه های مختلف وجود داشته باشد و صرف وجود یک نوع کپسول ، آن محیط را از آتش سوزی احتمالی ایمن نمی کند .
مطابق با استاندارد NFPA10 ، بند C.3.6.4 ، استفاده از پتاسیم بیکربنات به دلیل داشتن قدرت خاموش کنندگی بسیار بیشتر نسبت به سدیم بی کربنات، توصیه میشود؛ اما درجه بندی خاموش کنندگی مونو فسفات، کلاس A را نیز در برگرفته و در کل بالاتر میباشد.
جذب رطوبت و مشکل کلوخگی
کلوخگی یکی از مشکلات رایج پودرهای خاموش کننده آتش نشانی میباشد. در این حالت ذرات پودر خاموش کننده با جذب رطوبت، به همدیگر میچسبد و به حالت توده‌ای یا اصطلاحا کلوخه تبدیل میشود. مطابق استاندارد ملی ایران به شما 3434 –پودرهای خاموش کننده آتش- پودرهای خاموش کننده نوع BC (بیکربنات سدیم و بیکربنات پتاسیم) با توجه به قدرت جذب رطوبت 2 برابری نسبت به پودرهای ABC، قابلیت کلوخگی بالاتری را دارا هستند.
همچنین تمام کپسول و خاموش کننده های آتش نشانی پودری از نوع dry chemical با کیفیت، دارای افزودنی‌هایی میباشند که سازوکاری جهت جلوگیری از مشکل کلوخگی است. البته استاندارد ملی 3434 ، آزمون کلوخگی براساس نفوذ سوزن را برای هر سه متریال پودر خاموش کننده و حد مجاز آن را یکسان در نظر گرفته است. بعنوان مثال استفاده از روغن سیلیکون (Silicon Oil) بعنوان بهترین روش کاهش جذب رطوبت و مقاومت به کلوخگی، از مزیت های کپسول آتش نشانی آریاکوپلینگ میباشد.
دمای ذوب پودرهای خاموش کننده
مونو آمونیوم فسفات که کاربرد آن به عنوان ماده اصلی پودر خاموش کننده ABC میباشد، در مجاورت گرما در دمای 180 تا 200 درجه سانتیگراد ذوب گشته و سطح محل پاشش را پوشش میدهد. ولی ذوب شدن سدیم بی کربنات در 270 درجه و پتاسیم بی کربنات در 100 درجه سانتیگراد، تغییری در مکانیزم خاموش کنندگی بویژه در کلاس A ایجاد نمی کند.
همچنین تمام کپسول و خاموش کننده های آتش نشانی پودری از نوع dry chemical با کیفیت، دارای افزودنی‌هایی میباشند که سازوکاری جهت جلوگیری از مشکل کلوخگی است. البته استاندارد ملی 3434 ، آزمون کلوخگی براساس نفوذ سوزن را برای هر سه متریال پودر خاموش کننده و حد مجاز آن را یکسان در نظر گرفته است. بعنوان مثال استفاده از روغن سیلیکون (Silicon Oil) بعنوان بهترین روش کاهش جذب رطوبت و مقاومت به کلوخگی، از مزیت های کپسول آتش نشانی آریاکوپلینگ میباشد.
تفاوت ماسک بایکو و ملت بلون را بدانید!
روش خاموش کردن آتش
کپسول و خاموش کننده های آتش نشانی پودری پس از تخلیه بر روی محل در حال سوختن می‌چسبند. این مکانیزم باعث قطع واکنشهای زنجیره‌ای، سرد کردن حریق و در نهایت اطفای آن میگردد. علاوه بر این، بی کربنات سدیم و بی کربنات پتاسیم هنگام حرارت دیدن، وارد یک واکنش تجزیه گرماگیر شده و کربن دی اکسید، آزاد می نمایند. کربن دی اکسید آزاد شده نیز به نوبه خود کمی باعث اثر خاموش کنندگی می گردد.
پودرهای خاموش کننده ABC (مونو فسفات آمونیوم) بعد از ذوب شدن و اطفای حریق، با پایین آمدن دما سخت می شوند و کاملا سطح محل حریق را پوشش میدهند. مکانیزم اثر این پودر در مواجهه با آتش نوع B و C، قطع اکسیژن و واکنشهای زنجیره ای شیمیایی است.
تعیین محل نصب کپسول :
۱) حداکثر در ارتفاع۱/۵ متری از سطح زمین نصب گردد. چنانچه وزن خاموش‌کننده بیشتر از ۱۸ کیلوگرم باشد حداکثر در ارتفاع ۱ متری سطح زمین نصب گردد. ۲) در نزدیکی ورودی و خروجی‌ها قرار گیرد. ۳) مسیر جهت دسترسی، کوتاه و خالی از وسایل دست و پاگیر و مزاحم باشد. ۴) در مکانی نصب گردد که امکان صدمات فیزیکی به آن را به حداقل برساند. ۵) سیلندر در فضای باز و در مقابل تابش مستقیم نور خورشید یا برف و باران قرار نگیرد. ۶) باید دقت داشت که خاموش‌کننده در فاصله‌ای دورتر از مواد مخاطره آمیز نصب شود. ۷) وقتی که خاموش‌کننده بر روی دیوار نصب میشود باید از بستهای مخصوص استفاده شود. ۸) توزیع یکنواخت صورت پذیرد.
رسانایی الکتریکی
استاندارد ملی 3434، حد رسانایی الکتریکی برای خاموش کننده‌های پودری را 5 کیلوولت در نظر گرفته است. ویژگی نارسانایی الکتریکی برای خاموش کننده‌های پودری الزامی میباشد. تولیدکنندگان پودرهای باکیفیت در دنیا، به منظور اطمینان از عدم برق گرفتگی در حین عملیات اطفاء، این میزان نارسانایی را بسیار بالاتر برده اند.
پودرهای خاموش کننده ABC (مونو فسفات آمونیوم) بعد از ذوب شدن و اطفای حریق، با پایین آمدن دما سخت می شوند و کاملا سطح محل حریق را پوشش میدهند. مکانیزم اثر این پودر در مواجهه با آتش نوع B و C، قطع اکسیژن و واکنشهای زنجیره ای شیمیایی است.
مشکل خوردگی
خوردگی بدنه خاموش کننده ناشی از اثر ماده خاموش کننده در داخل آن که برای خاموش کننده‌های برپایه آب و گاز یا هر ماده خاموش کننده خورنده دیگر مطرح میگردد، یکی از مشکلات مهم در این زمینه میباشد. در این حالت برای جلوگیری از خوردگی بدنه خاموش کننده آتش نشانی از پوششی داخلی یا از ورق‌های استنلس استیل برای ساخت بدنه خاموش کننده استفاده میگردد.
پودرهای خاموش کننده ABC (مونو فسفات آمونیوم) بعد از ذوب شدن و اطفای حریق، با پایین آمدن دما سخت می شوند و کاملا سطح محل حریق را پوشش میدهند. مکانیزم اثر این پودر در مواجهه با آتش نوع B و C، قطع اکسیژن و واکنشهای زنجیره ای شیمیایی است.
آتش ها در 4 دسته A، B، C، D و E قرار می گیرند. دسته A مربوط به مواد دارای ترکیبات آلی طبیعی یا مصنوعی است. دسته B مربوط به مایعات قابل اشتعال یا جامداتی است که به راحتی مایع می گردند. دسته C مربوط به گازها و یا مخلوط مایعات و گازها است که شباهت زیادی به دسته B دارند. دسته D مربوط به فلزاتی است که به سرعت اکسید می شوند مانند منیزیم و سدیم. دسته E مربوط به حریق حاصل از الکتریسیته و وسایل الکتریکی است.
به صورت کلی روش های خاموش کردن آتش را میتوان سرد کردن، خفه کردن، حذف مواد سوختنی و کنترل واکنش های زنجیره ای عنوان کرد .
موادی که در انواع خاموش کننده ای آتش نشانی بکار می روند به صورنت کلی در 4 دسته قرار میگرند. این 4 دسته عبارتند از 1- مواد سرو کننده مانند آب، دی اکسید کردن 2- مواد خفه کننده مانند کف، دی اکسید کربن، خاک 3- مواد رقیق کننده هوا مانند دی اکسید کربن، نیتروژن 4- مواد محدود کننده واکنش های زنجیره ای شمیایی مانند هالوژن ها
بی نظیر بود
ممنون
عالیی بود مث همیشه
مرسی از شما
بسیار عالی حرف نداره واقعا لذت میبرم
ممنون. خوشحالیم که مطالب سایت براتون جذاب بوده
عالییی بود عااالی
ممنون لطف دارید
Excellent weblog right here! Also your site lots up fast!
What host are you the usage of? Can I am getting your affiliate link for your
host? I desire my web site loaded up as quickly as yours lol
مطلب بسیار مفیدی بود.
در مورد شیر هیدرانت جایی مطلب نوشتین؟ من پیدا نکردم چیزی
سلام دوست عزیز،
شما میتونید اطلاعات دقیق راجب به شیر هیدرانت رو از لینکی که قرار دادم بخونید.
مناسب ترین خاموش کننده برای مایعات قابل اشتعال چیه؟
سلام دوست عزیز
خاموش کننده های پودری در مورد حریق های از نوع مایعات قابل اشتعال استفاده می شوند.
کپسول اتش نشانی به چند دسته تقسیم میشن؟
سلام دوست عزیز
– خاموش کننده های محتوی اب
– خاموش کننده های محتوی کف
– خاموش کننده های محتوی پودر
– خاموش کننده های محتوی گاز
– خاموش کننده های محتوی مایعات تبخیر شونده (هالوژنه)
انواع خاموش کننده های اتش نشانی چیان!
سلام دوست عزیز
– خاموش کننده های محتوی اب
– خاموش کننده های محتوی کف
– خاموش کننده های محتوی پودر
– خاموش کننده های محتوی گاز
– خاموش کننده های محتوی مایعات تبخیر شونده (هالوژنه)